Pszczewski Park Krajobrazowy

Na terenie gminy Pszczew znajduje się Pszczewski Park Krajobrazowy. Park składa się z dwóch części. Pierwsza o pow. 10 250 ha, obejmuje liczne jeziora w dolinie rzeki Obry, m.in. Lubikowskie (pow. 327 ha,) Wielkie, Konin, Piecniewo, Rybojadło, Chłop i Szarcz, zaś druga, znacznie mniejsza (1 970 ha), leżąca kilkanaście kilometrów na wschód, obejmuje fragment doliny niewielkiej rzeki Kamionki. Obszar między nimi należy do otuliny parku. Pod względem fizycznogeograficznym teren parku znajduje się w obrębie Pojezierza Lubuskiego i Pojezierza Poznańskiego.

Rzeźba terenu jest urozmaicona. Występują różne typy krajobrazu (morenowy, sandrowy, dolinny) z: jeziorami polodowcowymi, ozami, sandrami, dolinami rzecznymi i starorzeczami. Większość powierzchni parku (64,4%) zajmują lasy, jednak w większości są to lasy młode, o charakterze gospodarczym. Wśród nich przeważają bory sosnowe z ubogim runem, rosnące na piaszczystych terenach sandrowych. Fragmenty dobrze zachowanych lasów liściastych występują w dolinie Kamionki – są to grądy (dęby, graby, jawory) i olsy (olchy z niewielką domieszką jesionów). W tym zróżnicowanym obszarze do chwili obecnej udokumentowano obecność ponad 670 gatunków roślin naczyniowych, a 41 gatunków posiada status ochrony prawnej. Występuje tutaj stanowisko bardzo rzadkiego gatunku - widłaka cyprysowego. W runie boru świeżego spotykane są paprocie: orlica pospolita, narecznica samcza, narecznica krótkoostrza. W warstwie krzewów najczęściej rosną jałowiec, kruszyna i jarzębina. Amatorom ornitologii nie trudno na niebie dostrzec: bielika, orlika, kanię rudą i czarną, rybołowa, błotniaki, kobuza i trzmielojada. Częstym gospodarzem starych drzew jest dzięcioł zielony, krętogłów i dudek. Wśród wód i szuwarów zobaczyć można gęgawy, krakwy, cyranki, cyraneczki, kropiatki, gągoły, tracze i inne. Pszczewski Park Krajobrazowy stanowi ważny przystanek ptaków migrujących między innymi: rybołowów, głowienek, gęsi zbożowych i białoczelnych. Dla sporej części parkowych ptaków najważniejszymi siedliskami i przystankami są jeziora i rzeka Obra oraz związane z nimi obszary podmokłe torfowisk, łąk i pastwisk.

Obecnie lista ssaków obejmuje 54 gatunki, a wśród nich 29 wyróżnia się ochroną prawną. W parku spotkać można ssaki małe jak np. ryjówki i nornice oraz zwierzęta duże jak sarny i jelenie. Czasami park przemierza łoś, a nowymi mieszkańcami parku są norka amerykańska, szop pracz oraz daniel. Na wiele parkowych jezior powróciły bobry. Pośród ssaków niezwykle ciekawy jest inwentarz nietoperzy parku obejmujący 12 gatunków. Trzy gatunki: nocek duży, nocek Natterera oraz gacek brunatny znajdują się na Europejskiej Czerwonej Liście Zwierząt i Roślin Zagrożonych w Skali Światowej. Mopek oraz nocek duży wymienione są pośród gatunków załącznika Dyrektywy Siedliskowej UE. Do ciekawostek fauny nietoperzy Parku należy także występowanie mroczka pozłocistego, który regularnie jest spotykany na wschodzie i południu kraju, a ostatnio był odnotowany w Wielkopolsce w latach 60-tych.

 

• 

  Żurawina błotna

Bogactwo wód decyduje o bogatej ichtiofaunie. Na liście ryb znajduje się 29 gatunków. Boleń, koza, minóg strumieniowy i piskorz to zwierzęta parku, które Unia Europejska traktuje w sposób szczególny wskazując potrzebę ochrony ich siedlisk i wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony. Liczne jeziora stanowią ulubione miejsca wędkarskich wycieczek.

Na terenie Parku występują także inne formy ochrony przyrody. Najcenniejsze fragmenty krajobrazu z wybitnymi walorami przyrodniczymi poddano szczególnej ochronie powołując 5 rezerwatów. Najmłodszy z nich, utworzony w 2004 roku rezerwat Dolina Kamionki chroni obszar ekosystemów związanych z doliną rzeki Kamionki wraz z charakterystycznymi dla nich gatunkami roślin. Dominujące tu lasy olszowe mają bogate i zróżnicowane runo. Wśród nich rozproszone są płaty turzyc i szuwaru trzcinowego. Fragmentarycznie, na obrzeżach, występują również zbiorowiska łąkowe ze stanowiskami pełnika europejskiego i storczykami. Z terenem tym wiążą się źródliska wypływające z rozcięć w zboczach doliny na których występują rzadko spotykane torfowiska źródliskowe. W rezerwacie Dąbrowa na wyspie przedmiotem ochrony są cenne i rzadko spotykane siedliska lasu liściastego, głównie dębowego i bukowego, rosnącego na ponad 4 hektarowej wyspie położonej na jeziorze Lubikowskim. W runie na uwagę zasługuje rosnąca tu pospolicie konwalia majowa oraz lilia złotogłów i występujący w formie płożącej bluszcz pospolity.

• 

  Storczyk kukawka

Rezerwat Rybojady chroni ekosystem torfowiska przejściowego wraz z występującą tu florą i fauną. Na uwagę zasługuje porastająca w runie rosiczka, modrzewnica i żurawina. Celem powołania rezerwatu Jeziora Gołyńskie jest ochrona roślinności bagiennej oraz procesu zarastania jeziora. Spotyka się tu stanowiska rzadkich i ginących gatunków roślin jak kłoć wiechowata czy rosiczka. Największym rezerwatem przyrody jest rezerwat Jezioro Wielkie. Obejmuje on jezioro oraz przylegający do niego fragment starodrzewia sosnowego i obszar szuwarowy. Opieką otoczono w nim miejsca pobytu i gniazdowania ptaków, których stwierdzono aż 140 gatunków z czego 80 to gatunki lęgowe. Spośród godnych uwagi należy wymienić gęgawę, głowienkę, bąka, gągoła i błotniaka stawowego. Spotykany jest orzeł bielik, rybołów, kania czy trzmielojad. W okresie wędrówek na jeziorze koncentrują się duże stada ptaków wodnych, głównie kaczek i gęsi.

Na terenie Pszczewskiego PK utworzono ponad 40 użytków ekologicznych w celu ochrony wartości przyrodniczych i krajobrazowych unikatowych siedlisk. W większości są to obniżenia terenowe i położone w nich: bagna, oczka wodne, torfowiska, podmokłe łąki i trzcinowiska, zarośla łozowe. Rozległy kompleks użytków ekologicznych znajduje się na lewym brzegu rzeki Obry przy rezerwacie Jezioro Wielkie. Porastające tu szuwary i łąki są miejscem lęgów miedzy innymi: derkacza, czajki i krzyka. Dużą wartość przyrodniczą mają pomniki przyrody. Są to głównie wiekowe, pojedyncze drzewa, ich grupy lub aleje. Wśród drzew pomnikowych najliczniejsze są dęby. Najokazalszy o obwodzie 723 cm i wysokości 27 m rośnie we wsi Lewice. Inne gatunki pomnikowe to: lipy, jesiony, wiązy, modrzewie i platany. Godną uwagi jest aleja grabowa o długości 50 m, znajdująca się obok leśnej osady Kaliska.

 

Atrakcyjność PPK przyciąga licznych turystów i to z myślą o nich wytyczono szlaki piesze, rowerowe i kajakowe.